archief
Opbouw Veronica zeezender archief
Het bewaren gebeurde door een paar mensen, het meeste door Ad Bouman en Juul Geleick. De criteria waren nogal onduidelijk, veelal persoonlijk. Een systeem van archiveren zoals we dat bij de publieke Omroep kennen bestond niet bij Veronica. Bij de publieke Omroep werken namelijk tientallen mensen om materiaal te selecteren en te conserveren. Maar behalve het "laatste uur" is er bij het archief van de publieke Omroep, "Beeld en Geluid", nauwelijks iets te vinden uit de zeezenderperiode van Radio Veronica. Vandaar dat de initiatiefnemers van de Stichting Norderney hebben besloten om dat stuk geschiedenis zelf maar te gaan beschrijven, vanwege de in onze ogen belangrijke rol die de zeezender Radio Veronica in de 14 jaren van z'n bestaan gespeeld heeft voor de ontwikkeling van de popmuziek en het omroepbestel in Nederland. En wie kunnen de geschiedenis nu beter beschrijven dan de medewerkers zelf?
Terug naar het archief, een sprekend voorbeeld, bijna alle bijzondere bijdragen van de helaas veel te vroeg overleden Henk Terlingen zijn bewaard gebleven. Vanaf z’n eerste legendarische bijdrage als Wim Kan met kerst 1968 tot aan de laatste "Sportief zijn beter worden" van Henk van Dorp en Frits Barend. Waarom? Het waren bijdragen die op een ander en hoger niveau lagen dan bij Veronica gebruikelijk was en hij moest het altijd stiekem doen, want z’n baas bij de NOS, Bob Spaak, mocht niet weten dat hij iets deed bij de "piraat" Veronica!. Henk Terlingen was soms te gast bij Veronica omdat hij bevriend was met Henk Bongaerts (Henk van Dorp). Schitterend was de bijdrage van Terlingen als "Bischoff van Heemskerck", van het comité "rechtsaf 72"!. Hij maakte daar een perfecte imitatie van de politicus Molly Geertsema. Ook de nooit uitgezonden oud-nieuw programma’s van 1970 die door Henk van Dorp en Henk Terlingen zijn gemaakt en door Ad en Juul technies werden begeleid zijn "veilig gesteld". Ze zijn toen nooit uitgezonden vanwege de rijkelijk vloeiende drank en enkele andere interne zaken die toen speelden. Nog een voorbeeld; ik ben een grote fan van de Amerikaanse muzikant Leon Russell. Leon schreef samen met Joe Cocker de wereldhit "Delta Lady". Hij was op 12 februari 1969 in de Veronica studio en Ad Bouman samen met Will Luikinga maakten met Leon een nachtprogramma en in die studio stond een piano die nog nooit gestemd was. Maar toch ging deze wereldster zitten en speelde, op het eind uitroepend; "how about this piano man?"! Die band zit dus ook in het archief. En ook de jingle sessie van Ad met Beach Boy Bruce Johnston is in z’n volle lengte bewaard gebleven. Maar ook veel ruwe werkbanden die doorliepen tijdens het maken van spots en jingles. Want het is toch prachtig om te horen hoe de Flying Burrito Brothers met zanger Gram Parsons (afkomstig uit The Byrds) olv Lex Harding en Ad Bouman jingles maken. Uit het archief van Lex Harding kwamen veel Beatle shows en een mooie special met Alice Cooper. Sieb Kroeske had veel Lexjo’s en ABTT’s in z’n archief. Hij had stiekem een aantal originele banden terwijl Ad en Juul het jarenlang moesten doen met kopieën! Dus recentelijk zijn die kopieën gewist en vervangen door de originele tapes. Harmen Siezen gaf o.a. de band met de OGM waarin hij z’n vrouw min of meer ten huwelijk vroeg (1 november 1965). Collega technicus Jurg van Beem, hij deed meestal de Top 40 met Lex, had veel Top 40 materiaal bewaard. En Ad heeft bijna alle bijzondere jingles, promo’s enz. bewaard! Ik heb veel "Lex Harding". Lex en ik hadden en hebben een bijzondere band, wat mij betreft was hij één van de beste bij Veronica. Ook komen er zaken boven water die wij allang vergeten waren. Al die jaren heb ik een aantal verhuisdozen achter mij aangesleept met allerlei papieren zoals, memo’s, salarisstroken, vergaderverslagen, programmeringen. Jelle Boonstra heeft voor mij al die zaken geordend en verwerkt in drie prachtige boeken, "Mijn Veronica geschiedenis". Ad en ik hebben veel oud collegae benaderd of ze nog banden of foto’s hadden en zonder uitzondering hebben ze die afgestaan! Zodat ze allemaal zijn opgenomen in het grote Veronica archief. Maar ik heb het al eens eerder geschreven, zonder de hulp van een paar goede vrienden kun je niet. Want ook bij mij begint naarmate de tijd verstrijkt de herinnering soms te vervagen. Veel dank zijn we dan ook verschuldigd aan Jelle Boonstra, Douwe Dijkstra en Niels Zack. Ook wil ik Evert Stolman niet vergeten, hij voorzag ons van veel programmaschema’s die ik niet had. Later ontdekte ik een hele doos in m’n eigen archief met bijna alle originele gestencilde programma schema’s uit de jaren 60. We kunnen nu precies zien welk programma wanneer werd uitgezonden. En zo is het hele bandenarchief compleet met de bijbehorende rechten die we verkregen van de familie Verweij onder gebracht in de Stichting Norderney.
Hoe ging het archiveren nu in de praktijk in z’n werk?
Nadat de originele banden vanaf een profesionele Telefunken M15 recorder, geleend van Niels Zack, dubbel zijn weggeschreven op DAT tapes werden de gegevens in de computer gezet. Dus elke band staat op twee afzonderlijke DAT tapes die op verschillende plaatsen worden bewaard. Het is een omvangrijk werk geweest dat zo’n 5 jaar duurde!
Terug naar de bewaarde programmabanden. Alle programma’s werden op Agfa PE 36 banden opgenomen. De eerste jaren was dat soms ook Geveart en Kodak. Die banden werden na uitzending weer opnieuw gebruikt, soms honderden keren! Als de technicus in Hilversum bij de opname constateerde dat de kwaliteit terug liep dan werd die band uit roulatie genomen. Een aantal van dergelijke banden kwamen dan terecht in een opslagruimte waar ze jarenlang bleven liggen. In de laatste week van Veronica hebben Ad, Juul en Karel van der Woerd al die banden, en nog veel meer, gered van de ondergang! Een foto staat in het boek van Rob Out (pagina 220). Hier nu te bewonderen in kleur.
Later na het stoppen van Radio Veronica zijn alle bewaarde banden ondergebracht in een andere opslag ergens in ‘t Gooi. De banden worden bewaard in dezelfde waterdichte tonnen als waar ze in vervoerd werden naar ons zendschip.
De Veronica archief database We gebruiken daarvoor het software programma Filemaker dat platform onafhankelijk werkt. Ik heb de database ontwikkeld op m’n APPLE iMAC computer, maar de database draait dus net zo makkelijk op een Windows machine. Dat is nodig omdat de andere mensen die de database gebruiken allemaal een Windows machine hebben. In het verleden heeft Ad Bouman al eens door de banden heen geluisterd en vaak de gedraaide platen genoteerd. Als die op de banddoos staan komen ze ook in de database. Dat geld ook voor de reklame’s. En anders gebeurd dat in een later stadium. Van de reklame’s uit de laatste jaren zijn bijna alle back-up banden bewaard. We hebben inmiddels zo’n 1500 reclame’s in het archief. En af en toe wordt daar door reclameburo’s of bedrijven een beroep op gedaan. Een hele hoop programmabanden zijn later tijdens de ontmanteling van Veronica verkocht aan……..????? En zodoende "zwerven" er zo hier en daar nog banden rond, op de gekste plekken kom je ze tegen. Op dit moment hebben we zo’n 2000 uur in kaart gebracht en gearchiveerd. Het was in het jaar 2000 dat we echt begonnen om de banden te digitaliseren. We besloten dat dus te doen op DAT tapes. Vanwege het feit dat er bij het overschrijven geen compressie gebruikt wordt en zo de beste kwaliteit gehandhaafd blijft. Een DAT is een mooie "tussendrager’” bedachten wij in 2000 voordat besloten wordt om het materiaal eventueel op DVD te zetten. En nog een voordeel; de DAT tape is klein van afmeting zodat de bijvoorbeeld 2000 uurbanden nu in 4 kleine bureauladen opgeborgen kunnen worden! We hadden daar eerst die garagebox voor nodig! Inmiddiels zijn we ruim 10 jaar verder en is DAT ( Digital Audio Tape) een marginaal medium geworden. Ook de betrouwbaarheid van de DAT machine’s laat na zoveel jaar vaak te wensen over. Een probleem waar vele grote archieven ook mee te kampen hebben. Dus hebben we besloten om het hele archief over te schrijven naar mp3 hoge kwaliteit files op DVD en natuurlijk naar op z’n minst twee andere harddisks. Natuurlijk blijven de DAT tapes vooralsnog bewaard.
Het papieren en foto archief ...
In de loop van de jaren zijn er erg veel documenten boven water gekomen. Veel kwam bij oud-collega’s en de familie van de heren Verweij vandaan. Ook oud aandeel houders schonken ons vele documenten die een aardig kijkje in de keuken opleverde. Veel van die documenten zijn te bewonderen elders op deze website bij de “historie”. Ook zijn van alle collega’s hun foto’s gescand en aan het archief toegevoegd. Het zijn er duizenden....... De kranten en andere bladen uit de jaren 60 geven ook aan schat aan informatie prijs uit een periode die ik zelf niet meegemaakt heb. De scans daarvan zijn ook alle netjes opgeborgen in het archief.
We zijn er bijna denk ik wel eens, ... of toch niet?
Juul Geleick
Update:
Inmiddels zijn alle onze programmabanden en honderden foto’s en documenten aan het Instituut voor Beeld en Geluid in Hilversum overgedragen. Zodat ze “voor de eeuwigheid” bewaard zullen worden.
Juul Geleick - januari 2024